انواع ابزارهای نقشه برداری از زمین و کاربرد آن‌ها
ترازیاب یا نیوو: یکی از رایج ترین و مهم ترین تجهیزات نقشه برداری زمین، ترازیاب نام دارد که این وسیله به صورت دوربینی بر روی یک سه پایه نصب شده. این دوربین به همراه یک خط کش بلند یا شاخص در هنگام کار بکار گرفته می شود. اصلی ترین کارایی این وسیله اندازه گیری و به دست آوردن اختلاف ارتفاع بین دو نقطه و اندازه گیری خطوط افقی و عمودی می باشد. علاوه بر این، موارد کاربردی این وسیله هنگام اندازه گیری نقطه ای در ارتفاعات مختلف است.
این وسیله دارای سه نوع مختلف است که شامل ساده، با پیچ حرکت ارتفاعی، اتوماتیک می شود
میخ های نقشه برداری: این میخ ها به دو شکل آهنی و چوبی در بازار عرضه می گردد که عموما کارایی میخ های چوبی در زمین های خاکی و کارایی میخ های آهنی در زمین های سفت و سخت تر و سنگی است. اصلی ترین و کلیدی ترین کارایی این میخ ها تعیین نمودن نقاط مدنظر هنگام کار نقشه برداری زمین است بنابراین این میخ ها در نقاط مد نظر میخکوبی خواهد شد. البته اگر می خواهید این نقاط در مدت زمان طولانی تری بدون تغییر و مشهود بماند می توانید به جای این میخ ها از مکعب های بتنی یا همان بنچ مارک ها استفاد کنید.
زاویه یاب یا تئودولیت : از دیگر پرکاربردترین تجهیزات نقشه برداری زمین تئودولیت یا زاویه یاب نام دارد. مهم ترین ویژگی این دستگاه این است که از بخش ها و قسمت های مختلفی تشکیل گردیده که هر کدام از آن ها با توجه به کارایی که دارند در زمان لازم مورد استفاده قرار می گیرند. از مهم ترین قسمت های این دستگاه نقشه برداری، دوربین می باشد که دور یک محور افقی در چرخش است. قسمت دیگری از این دستگاه آلیداد نام دارد که متشکل از یک قسمت افقی و دو شاخه ی عمودی می باشد.
سومین قسمت این دستگاه، یک دایره ی مندرج می باشد که وظیفه ی آن به گردش درآوردن آلیداد با توجه به داده ها و مشخصات روی ﺁن می باشد. پایه از دیگر قسمت های این دستگاه است که وظیفه ی آن نگهداری دوربین و سایر قسمت های دستگاه می باشد.
حال در اینجا باید نحوه کار با این دستگاه را یادآور شویم. کارایی این دستگاه هم به این صورت است که دستگاه باید به گونه ای روی پایه قرار گرفته شود که بدون کوچکترین لرزش و به آرامی روی پایه در حرکت باشد. همچنین تقسیمات افقی دایره ی دستگاه باید کاملا منطبق بر محورهای قائم دستگاه باشد. در واقع تمام محورهای دیدگانی دستگاه باید بر محور افقی عمود است. به طور کلی از تئودولیت برای اندازه گیری زوایا استفاده می گردد.
شاخص یا متر نواری: یکی دیگر از ابزارهای نقشه برداری زمین، شاخص می باشد. شاخص ها، نوارهای فلزی و پارچه ای در اندازه های 10 متری، ۲۰ متری، ۳۰ متری، ۵۰ متری و ۱۰۰ متری در بازارها عرضه میشوند. که عموما اندازه ی روی آن به صورت سانتی متر درج گردیده. به همین جهت با استفاده از آن ها می توان، ابعاد و اندازه های مورد نظر را به صورت دقیق محاسبه کرد.
ژالن: اگر بخواهیم تجهیزات پرکاربرد در حوزه نقشه برداری زمین را به شما برای اندازه گیری و به دست آوردن اختلاف ارتفاعات زمین، معرفی کنیم آن ابزار ژالن نام دارد. این وسیله یک میله ی فلزی و یا چوبی می باشد که روی آن به منظور اندازه گیری دقیق ارتفاع با دو رنگ، اندازه گیری میشود. اگر جنس این میله ها فلزی باشند به صورت لوله هایی طراحی می شوند که داخل هم فرو می روند و می توانیم طول آن ها را تا 2 متر افزایش دهیم. از دیگر مزیت این وسیله این می باشد که اگر بخواهید در شب و تاریکی، ارتفاعی را اندازه گیری کنید می توانید از پروژکتور ژالن استفاده نمایید.
و دو ترازه موجود می باشد و مورد استفاده قرار می گیرد. اگر از طریق ترازیاب به سطح زمن نگاه کنید نقاط عمودی و افقی ممتدی را می توانید مشاهده کنید که این نقاط برای مشخص کردن خطوط مستقیم افقی و عمودی طراحی شده اند. در بین انواع ترازیاب ها، ترازیاب اتوماتیک، بهترین نوع ترازیاب است چرا که با آن می توان می توان هر نوع خطوطی را به صورت خودکار، تراز نگه داشت.
نحوه ی استفاده از نیوو یا ترازیاب به این صورت است که ابتدا شاخص روی نقطه ی اول قرار داده میشود و سپس با استفاده از دوربین، عدد روی شاخص خوانده می شود. سپس شاخص را روی نقطه ی دوم قرار می دهیم و مجددا این کار تکرار میشود. تفاضل بین این دو عدد خوانده شده، اختلاف ارتفاع بین دو نقطه را نمایش خواهد داد.