نقشه برداری زیرزمینی راهکاری برای حفاری در زیرِ زمین
نقشه برداری زیرزمینی که در اصطلاح لاتین under ground surveying خوانده می شود، از جمله نیازمندی ها در طراحی تونل ها و حفر معادن می باشد که با استفاده از این نقشه برداری، اجرا و مسیر دهی حفاری های زیرزمینی و نیز برداشت پستی بلندی ها و سنگ های موجود در داخل زمین به راحتی انجام می شود. این شاخه از نقشه برداری شامل نقشه برداری تونل، نقشه برداری معدن با پهپاد و همچنین نقشه برداری در مترو نیز می باشد.
منظور از زیرزمین در نقشه برداری زیرزمینی عوارض طبیعی داخل زمین است که از روی سطح زمین نقشه برداری می شود. لازم به ذکر است در صورت نیاز به نقشه برداری زمین، نقشه ثبتی و نقشه برداری ملک برای شهرداری می توانید با کارشناسان ما در ارتباط باشید. از این نوع نقشه برداری همان طور که در بالا گفته شد به منظور حفاری هایی مثل تونل و معادن بهره می برند که برای اینکه متوجه طرز نقشه برداری ها در هر یک از عوارض داخل زمین شوید نیاز به یک سری تعاریف می باشد.
تونل
تونل ها یا به اصطلاح لاتین (tunnel)، دالان های طویل و عریض عبوری می باشند که از دو طرف باز بوده و می توانند جریان های آب و سیلاب، عبور و مرور جاده ای و ریلی و حتی در برخی مواقع جریان های گازی و مواد را از درون خود عبور دهند.
نقشه برداری تونل
نقشه برداری تونل جزو نقشه برداری های مورد نیاز برای حفاری های زیر زمین می باشد.
این نقشه برداری دارای یکسری دستورالعمل های خاصی می باشد که توسط برنامه ریزان تهیه و تنظیم شده است.
یکی از اصلی ترین و پایه ای ترین بخش های نقشه برداری تونل پیادهسازی خط آکس مسیر در روی زمین و سپس انتقال آن به داخل تونل می باشد.
مراحل نقشه برداری زیر زمینی تونل
در مرحله ی نخست نقشه برداری زیرزمینی برای ساخت تونل ها یک نقشه برداری اولیه و مقدماتی بر روی سطح منطقه انجام می شود.
از هنگامی که ساخت و ساز و حفاری تونل شروع می شود نیاز است تا آکس در نظر گرفته شده در مسیر تونل مدام چک شود تا انحرافی رخ ندهد.
برای تونل های با طول کم مهندسین عادی می توانند به راحتی از پس کار نقشه برداری زیرزمینی برآمده و مسیر را کنترل کنند.
اما برای تونل ها و پروژه های بزرگ نظیر مترو ها نیاز به مهندسین مجرب و کارکشته که سابقه ی طولانی دارند می باشد تا با تجربه ی خود مشکلات احتمالی برطرف شود.
تونل های بزرگ و پروژه های مرتبط با مترو که نیاز به حفاری در یک طول بزرگ دارند نیاز به ترازیابی داشته تا محور افقی موجود را در یک مسیر ثابت نگه دارند. جهت تهیه نقشه ماهواره ای با زوم بالا می توانید از طریق شماره های مندرج با تیم شاخص یو تی ام در ارتباط باشید.
معدن
معادن، محلی هستند که در زیر زمین قرار گرفته و عناصر معدنی و مواد مختلف معدنی را در خود جای داده است که با حفر آن، این مواد و عناصر قابل دسترس هستند.
نقشه برداری معادن
به منظور کنترل و هدایت معادن جهت کمک به اکتشاف، آمادهسازی، بهرهبرداری معادن و نیز استخراج آنها از نقشه برداری معادن بهره می برند. در نقشه برداری زیرزمینی معادن به علت انجام عملیات حفاری سرعت نقشه برداری نسبت به نقشه برداری سطحی کمتر است.
انواع پروژه هایی که در نقشه برداری معادن می توانند اجرا شوند، کدامند؟
انواع پروژه هایی که در نقشه برداری معادن می توانند اجرا شوند به قرار زیر است:
- طراحی انواع تونل و سازه های تونلی مرتبط با آن
- اجرایی کردن و عملیات حفاری مرتبط با سازه های زیر زمینی مورد نیاز
- تهیه نقشه ها و پلان های طبقات معادن و تهیه پروفیل های طولی در کف و سقف تونل ها
چاه
از دیگر مواردی که در نقشه برداری زیرزمینی می توان به آن پرداخت و توسط نقشه برداری زیرزمینی، آن را به انجام رساند، حفر چاه و گمانه می باشد.
چاه در اصطلاح، دالان قائمی می باشد که مکانی برای ورود و خروج به زیر زمین را تامین می کند و در برخی کشورها نظیر ایران و کشورهای آسیایی و اروپایی به شکل دایره مرسوم بوده و در آمریکا بهصورت مستطیلی حفر می شود.
اما منظور از گمانه یعنی کندن چاه های طولی و به سمت داخل زمین که برای نمونه برداری و راهنمایی مسیر های داخل زمین برای پیشبرد عارضه یابی در نقشه برداری زیرزمینی می تواند استفاده شود.
خطرات و شرایط موجود در هنگام نقشه برداری زیرزمینی
در برخی مواقع در نقشه برداری های زیرزمینی به دلیل وجود موارد خطرناک مثل احتمال اشتعال مواد گازی در منطقه با محدودیت هایی مثل کم بودن روشنایی و اجبار به عدم استفاده از نور های اشتعال زا همراه است و این مورد می تواند کار نقشه برداری را سختتر از مناطق معمول نماید.
در این نوع از نقشه برداری به ویژه نقشه برداری در مترو به دلیل کم شدن فضای کاری، موارد کنترلی نقشه برداری دچار کاهش درجه آزادی عمل می شوند و وسایل و تجهیزات نقشه برداری زیرزمینی نمی توانند با شرایط مانند فضای باز کار کنند و در نتیجه نیاز به مهارت های نقشه بردار به شدت افزایش می یابد.
از خطراتی که می تواند نقشه برداری را در زیر زمین دچار مشکل نماید و تهدید جدی محسوب گردد، می توان به احتمال تخریب و ریزش تونل های حفر شده، امکان فرو رفتن در زمین های سست و نشست کرده و ورود آبهای سطحی به داخل حفاری ها اشاره کرد.
وجود میدان های مغناطیسی که در زیر زمین موجود است می تواند استفاده از قطب نما را در این شرایط محدود کند.
همچنین بادهایی که در تونل ها بر اثر جریان های هوایی ایجاد می شود می تواند تعادل شاقولهای متصل در داخل تونل ها را بهم بزند.
از دیگر مواردی که در زیر زمین و در حین نقشه برداری زیرزمینی ممکن است رخ دهد، تکانه ها و لرزش هایی است که ناشی از حفاری های دیگر در منطقه بوده و سبب می شود تنظیم بودن تراز های دستگاه ها دچار مشکل شود.
و یک مورد دیگر که بسیار ویژه نیز می باشد اختلال در دستگاه های ارتباطی مثل بی سیم و سایر دستگاه ها نظیر جی پی اس و غیره در زیر زمین و منطقه ی عملیاتی می باشد که عدم کارکرد صحیح جی پی اس و سایر دستگاه های ارتباطی از دیگر موارد سختی کار در این نوع نقشه برداری است.
روش های نقشه برداری زیر زمینی و مراحل آن
- در نود درصد از پروژه های نقشه برداری از روش های نقشه برداری زمینی یا به اصطلاح مهندسی از ژئودزی استفاده می شود که نقشه برداری زیرزمینی نیز از این نوع روش ها بهره زیادی می برد.
- روش های دیگر موجود در نقشه برداری ها روش موسوم به فتوگرامتری بوده که یک روش برای فاصله های برد کوتاه اما دقیق می باشد که برای مقاطعی که در حفر تونل ها و نیز مقاطع عمقی کوتاه داخل زمین ایجاد می شود از این روش استفاده می کنند.
- یک روش هم به نام روش هیدروگرافی وجود دارد که در معادن و حفاری های زیر دریا که نمی توان با نقشه برداری زمینی آنها را نقشه برداری کرد، از آن استفاده می کنند.
در پروژه های زیرزمینی ابتدا عملیات اکتشاف یا طرح اولیه انجام می شود که به منظور راهاندازی پروژه های معدنی در سطح و عمق و همچنین به منظور گمانه زنی تشخیصی که برای تشخیص جنس لایه بندی زیرین خاک انجام می شود.
در مرحله ی بعدی در نقشه برداری زیر زمینی، ایجاد شبکه ژئودزی در منطقه در دستور کار قرار می گیرد که بتواند تمام نقاط محل مورد نظر را پوشش دهد و شکل هندسی طوری باشد که شبکه ایجاد شده مقاومت لازم را داشته باشد.
و همچنین برای اینکه مختصات نقطه گذاری ها با نهایت دقت انجام شود شبکه ژئودزی لازم و ضروری است.
تولید نقشه ها و طراحی پروژه در این مرحله می تواند به انجام برسد که طراحی و حفر تونل ها به این مرحله یعنی ایجاد شبکه ژئودزی نیازمند است و این قضیه می تواند کمک زیادی در طراحی ها نماید.
خصوصیات وسایل و تجهیزات نقشه برداری زیرزمینی
وسایل و تجهیزات نقشه برداری زیرزمینی یک سری خصوصیات فنی دارد که در ادامه در مورد این خصوصیات توضیحاتی داده می شود.
- وسایل نقشه برداری در زیر زمین به لحاظ وزن سبک بوده و حجم آن نیز بسیار کمتر از لوازم مورد استفاده در روی زمین است.
- این امکانات بایستی دارای نور داخلی بوده تا بتوانند روشنایی لازم جهت عملیات اجرایی را فراهم کنند.
- این امکان که دستگاه ها بتوانند سانتراژ از سقف را نیز انجام دهند وجود دارد و دستگاه های نقشه برداری زیرزمینی با این امکانات، کار را راحت تر خواهند کرد.
- رطوبت موجود در زیر زمین به نسبت سطح زمین بسیار زیاد است و وسایل مورد استفاده می بایست طوری ساخته شده باشند که در مقابل این موارد و نیز گردوغبار موجود در داخل زمین مقاوم باشند.
- و همچنین به دلیل امکان ریزش های داخل حفاری ها، دستگاه های مورد استفاده در زیر زمین به لحاظ ساختار و مقاومت بدنه نیز باید دارای مقاومت بالایی باشند.
وسایل و تجهیزات نقشه برداری زیرزمینی
شاغول
یکی از ابزار هایی که در زیر زمین به نقشه برداران کمک زیادی خواهد کرد شاغول می باشد که به انواع مختلفی تقسیم می شوند و باید دارای استاندارد های لازم باشند.
یکی از شاغول های مورد استفاده در نقشه برداری زیرزمینی شاغول ساده است که متداول ترین نوع آن می باشد.
از دیگر انواع شاقولها می توان به شاقولهای زنجیره ای، چاهی و اپتیکی و لیزری نیز اشاره کرد.
دوربین های ترازیاب در زیر زمین
وسیله ی دیگری که در زیر زمین برای نقشه برداری ها استفاده می شود دوربین های ترازیاب در زیر زمین است.
این دوربین ها طوری ساخته شده اند که در برابر سردی و گرمای هوا و نیز گردوخاک موجود در زیر زمین که ناشی از عملیات حفاری است مقاومت بالایی دارند.
همچنین این دوربین ها قادر هستند تا فواصل کوتاه را نیز نقشه برداری نمایند.
شاخص نقشه برداری
برای حفاری های داخل تونل های زیر زمینی از شاخص های کوتاه در حد یک و نیم تا سه متر که بهصورت کشویی ابعاد ارتفاعی آن تغییر می کند استفاده می شود.
این شاخص های دارای سطح صاف و روشن هستند تا در تاریکی داخل زمین بتوان از آن استفاده کرد.
درجه بندی در روی آن طوری باشد که بتوان شاخص را قرائت کرده و مشکلی در خوانش آن در زیر زمین پیش نیاید.
انواع حفاری های زیرزمینی
با توجه به روش های حفاری که در حال حاضر برای حفاری های زیر زمینی متداول می باشد، سه نوع حفاری یعنی حفاری انفجاری، حفاری با ماشین و همچنین حفاری با ماشین آلات ساختمانی با استفاده از دستگاه های مربوط به هر کدام صورت می گیرد.